Sprachensteckbriefe

Gjuha jonë sa e mirë,
sa e ëmbël, sa e gjerë,
sa e lehtë, sa e lirë,
sa e bukur, sa e vlerë!

Kjo është mëmë e mirësisë,
që bie qytetërinë,
gazthin e vëllazërisë,
njerëzinë e miqësinë.

Aus dem Gedicht „Korça“, zitiert nach Frashëri, Naim (1977) Poezi. 100 vjetori i lidhjes shqiptare 1878-1978. Tiranë: Shtëpia Botuese „Naim Frashëri“.

Das Gedicht bezieht sich auf die Eröffnung der ersten albanischsprachigen Schule in der Stadt Korçë im Jahre 1887.

من تصدق؟

كان عند جحا حمار عجوز. وذات يوم طلب صديق جحا منه الحمار، لكي يذهب به إلى السوق. فقال له جحا. لا يا صديقي. أنا لا أستطيع هذا، لأن الحمار ليس هنا اليوم. وهو أيضا عجوز، لا يستطيع أن يذهب بك إلى السوق. سمع الصديق الحمار ينهق بالخارج. فقال الصديق لجحا. يا جحا، أنا أسمع حمارك ينهق بالخارج. فقال جحا. أمرك غريب يا صديقي. هل تصدق الحمار، ولا تصدقني؟

man tusʕaddiq?

kaana ʕinda džuħa ħimaarun ʕadžuuz. wa-dhaata jawmin tʕalaba sʕadiiqu džuħa minhu l-ħimaara, likaj jadhhaba bihi ila s-suuq. fa-qaala lahu džuħa: laa jaa sʕadiiqi. ana laa astatʕiiʕu haadha, li’anna l-ħimaara lajsa huna l-jawm. wa-huwa ajdʕan ʕadžuuz, laa jastatʕiiʕu an jadhhaba bika ila s-suuq. samiʕa sʕ-sʕadiiqu l-ħimaara janhaqu bil-chaaridž. fa-qaala sʕ-sʕadiiqu li-džuħa: jaa džuħa, ana asmaʕu ħimaaraka janhaqu bil-chaaridž. fa-qaala džuħa: amruka ghariibun jaa sʕadiiqi. hal tusʕaddiqu l-ħimaara walaa tusʕaddiquni?

Arabischer Text aus: Nabil Osman, Usrati. Arabisches Lesebuch für Anfänger und Fortgeschrittene. Die Anekdoten des Spaßmachers Djuha. Usrati Lehrbuchverlag für Arabisch, München, 1999.

Մեկ գիժ քար գցեց հորը, քառասուն խելոք չկարողացան հանել:

Շունը՝ շան միս չի ուտի:

Հարսը պարել չի կարող, ասում է՝ գետինը ծուռ է:

Սարը սարին չի հասնի, մարդը մարդուն՝ կհասնի:

Bosnisch

Zapis o izvoru
Rastvorio sam se
I potekao
Potocima
Rijekama
Morima
Sada sam tu
Sada sam tu
Bez sebe
Gorak
Kako svom izvoru
Da se vratim?

(Autor: Mehmedalija Mak Dizdar, aus: www.widar.de/vidar/zapis.htm)

Kroatisch

Notturno
Noćas se moje čelo žari,
Noćas se moje vjeđe pote,
I moje misli san ozari
Umrijet ću noćas od ljepote.

Duša je strašna u dubini
Ona je zublja u dnu noći
Plačimo, plačimo u tišini,
Umrimo, umrimo u samoći.

(Autor: Tin Ujević, iz KOLAJNE - XXI, aus: www.ezgeta.com/notturno.html)

Serbisch

Očiju tvojih da nije
Očiju tvojih da nije
Ne bi bilo neba
U malom našem stanu

Smeha tvoga da nema
Zidovi ne bi nikad
Iz očiju nestajali

Slavuja tvojih da nije
Vrbe ne bi nikad
Nežno preko praga prešle

Ruku tvojih da nije
Sunce ne bi nikad
U snu našem prenoćilo

(aus: Vasko Popa. Sabrane pesme, Društvo Vršac lepa varoš (Verlag), Vršac, 1997)

Мара Белчева (1868–1937):
Сонет

Да можех слънцето да изгася
и месеца да духна и звездите,
с въздишките си, като със мъглите,
да скрия есенните чудеса.

На багрите да потеша гласът,
на пъстрите си спомени очите, –
да заглуша устата на песните,
и над мъглите да се понеса ...

Откак заспаха твоите очи,
откак замлъкна твойта обич свята,
във мене вече целий свят мълчи.

С един замах невидимия сърп
ми покоси небето и земята,
и Бога аз удавих в свойта скръб.

Aus: Димитър Коруджиев: Книгата на българското дете. София 2001. St. 217.

Soleni poljubac

Kad zvijezde svitu,
a mi dva smo zajedno,
vidim kako se poškuri.
Dojdu oblaki.
U noći mislim na tebe.
Na nas.
Na soleni poljubac.
Suze po licu.
Tijela već hladna.
Oganj gori ali ne tepli.
Bili smo zajedno.
Svenek u noći.
Sunce bi bilo pre iskreno.
Ne bi nam dalo mira.
Mi smo mornari bez mora.
Sidimo na hladnoj zemlji.
Samo soleni poljubac nas povezuje.

Tang-Gedichte

春晓

(唐) 孟浩然
春眠不觉晓，
处处闻啼鸟。
夜来风雨声，
花落知多少。

Chūn xiǎo

(táng) mèng hào rán
chūn mián bù jué xiǎo,
chù chù wén tí niǎo.
Yè laí fēng yǔ shēng,
huā luò zhī duō shǎo.

悯农

(唐)李绅
锄禾日当午，
汗滴禾下土。
谁知盘中餐，
粒粒皆辛苦。

Mǐn nóng

(táng) lǐ shēn
chú hé rì dāng wǔ,
hàn dī hé xià tǔ.
Shéi zhī pán zhōng cān,
lì lì jiē xīn kǔ.

Aus der Sammlung "Les regrets" von Joachim du Bellay (1522-1560)

Heureux qui, comme Ulysse, a fait un beau voyage

Heureux qui, comme Ulysse, a fait un beau voyage,
Ou comme cestuy-là qui conquit la toison,
Et puis est retourné, plein d'usage et raison,
Vivre entre ses parents le reste de son âge !

Quand reverrai-je, hélas, de mon petit village
Fumer la cheminée, et en quelle saison
Reverrai-je le clos de ma pauvre maison,
Qui m'est une province, et beaucoup davantage ?

Plus me plaît le séjour qu'ont bâti mes aïeux,
Que des palais Romains le front audacieux,
Plus que le marbre dur me plaît l'ardoise fine :

Plus mon Loir gaulois, que le Tibre latin,
Plus mon petit Liré, que le mont Palatin,
Et plus que l'air marin la doulceur angevine.

Ιθάκη (Ithaki)

Σὰ βγεῖς στὸν πηγαιμὸ γιὰ τὴν Ἰθάκη,
νὰ εὔχεσαι νά ῾ναι μακρὺς ὁ δρόμος,
γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις.

Τοὺς Λαιστρυγόνας καὶ τοὺς Κύκλωπας,
τὸν θυμωμένο Ποσειδῶνα μὴ φοβᾶσαι,
τέτοια στὸν δρόμο σου ποτέ σου δὲν θὰ βρεῖς,
ἂν μέν᾿ ἡ σκέψις σου ὑψηλή, ἂν ἐκλεκτὴ
συγκίνησις τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σῶμα σου ἀγγίζει.

Τοὺς Λαιστρυγόνας καὶ τοὺς Κύκλωπας,
τὸν ἄγριο Ποσειδῶνα δὲν θὰ συναντήσεις,
ἂν δὲν τοὺς κουβανεῖς μὲς στὴν ψυχή σου,
ἂν ἡ ψυχή σου δὲν τοὺς στήνει ἐμπρός σου.

Νὰ εὔχεσαι νά ῾ναι μακρὺς ὁ δρόμος.
Πολλὰ τὰ καλοκαιρινὰ πρωινὰ νὰ εἶναι
ποῦ μὲ τί εὐχαρίστηση, μὲ τί χαρὰ
θὰ μπαίνεις σὲ λιμένας πρωτοειδωμένους.

Νὰ σταματήσεις σ᾿ ἐμπορεῖα Φοινικικά,
καὶ τὲς καλὲς πραγμάτειες ν᾿ ἀποκτήσεις,
σεντέφια καὶ κοράλλια, κεχριμπάρια κ᾿ ἔβενους,
καὶ ἡδονικὰ μυρωδικὰ κάθε λογῆς,
ὅσο μπορεῖς πιὸ ἄφθονα ἡδονικὰ μυρωδικά.

Σὲ πόλεις Αἰγυπτιακὲς πολλὲς νὰ πᾷς,
νὰ μάθεις καὶ νὰ μάθεις ἀπ᾿ τοὺς σπουδασμένους.
Πάντα στὸ νοῦ σου νά ῾χεις τὴν Ἰθάκη.
Τὸ φθάσιμον ἐκεῖ εἶν᾿ ὁ προορισμός σου.

Ἀλλὰ μὴ βιάζεις τὸ ταξίδι διόλου.
Καλλίτερα χρόνια πολλὰ νὰ διαρκέσει.
Καὶ γέρος πιὰ ν᾿ ἀράξεις στὸ νησί,
πλούσιος μὲ ὅσα κέρδισες στὸν δρόμο,
μὴ προσδοκώντας πλούτη νὰ σὲ δώσει ἡ Ἰθάκη.

Ἡ Ἰθάκη σ᾿ ἔδωσε τ᾿ ὡραῖο ταξίδι.
Χωρὶς αὐτὴν δὲν θά ῾βγαινες στὸν δρόμο.
Ἄλλα δὲν ἔχει νὰ σὲ δώσει πιά.

Κι ἂν πτωχικὴ τὴν βρεῖς, ἡ Ἰθάκη δὲν σὲ γέλασε.

Ἔτσι σοφὸς ποὺ ἔγινες, μὲ τόση πεῖρα,

ἤδη θὰ τὸ κατάλαβες οἱ Ἰθάκες τὶ σημαίνουν.

Gedicht von Konstantinos P. Kavafis (1863–1933)

Ci vuole un fiore

Le cose di ogni giorno raccontano segreti
a chi le sa guardare ed ascoltare.
Per fare un tavolo ci vuole il legno
per fare il legno ci vuole l’albero
per fare l’albero ci vuole il seme
per fare il seme ci vuole il frutto
per fare il frutto ci vuole un fiore
ci vuole un fiore, ci vuole un fiore,
per fare un tavolo ci vuole un fiore.

Per fare un fiore ci vuole un ramo
per fare il ramo ci vuole l’albero
per fare l’albero ci vuole il bosco
per fare il bosco ci vuole il monte
per fare il monte ci vuole la terra
per far la terra ci vuole un fiore
per fare tutto ci vuole un fiore.

Aus einem berühmten Kinderlied von Gianni Rodari (1920-1980)

همدردی
hamdardi

بنی آدم اعضای یکدیگرند 
bani ādam aʿzāje jekdigarand

که در آفرینش ز یک گوهرند 
ke dar āfarineš ze jek goharand

چو عضوی به درد آورد روزگار 
čo ozwi be dard āwarad ruzegār

دگر عضوها را نماند قرار 
degar ozwhā rā namānad ġarār

تو کز محنت دیگران بی غمی 
to kaz mehnat-e digarān biġami

نشاید که نامت نهند آدمی 
našājad ke nāmat nahand ādami

(سعدی، قرن هفتم خورشیدی) 
(saʿdi, ġarn-e haftom-e xoršidi)

Żółw

Żółw chciał pojechać koleją,
lecz koleje nie tanieją.
Żółwiowi szkoda pieniędzy:
„Pójdę pieszo, będę prędzej".

Numa casa portuguesa fica bem
pão e vinho sobre a mesa.
Quando à porta humildemente bate alguém,
senta-se à mesa co’a gente.
Fica bem essa franqueza, fica bem,
que o povo nunca a desmente.
A alegria da pobreza
está nesta grande riqueza
de dar, e ficar contente.

Quatro paredes caiadas,
um cheirinho a alecrim,
um cacho de uvas doiradas,
duas rosas num jardim,
um São José de azulejo
sob um sol de primavera,
uma promessa de beijos,
dois braços à minha espera ...

É uma casa portuguesa, com certeza!
É, com certeza, uma casa portuguesa!

Teil des Textes eines bekannten portugiesischen Fado, zitiert nach:
http://natura.di.uminho.pt/­~jj/musica/html/amalia-casaPortuguesa.html 
(Übersetzung von Theodor Granser)

Burgenland-Romani

Ma rov – Weine nicht (gesungen von Helene Horvath)
Ma rov, ma rov, mri pirani,
kaj tut si te muklom.
Odola duj schukar ori,
so amen dujen sina.
Dscha me mange avere dromeske,
laka mange avera piranja.
Tu tschak odoj schaj rojha,
kaj tut niko na dikel.

[Lied erschienen auf Schun, so me phukavav... – Hör, was ich erzähle... Romane pamaristscha, phukajiptscha taj gila andar o Burgenland – Märchen, Erzählungen und Lieder der Roma aus dem Burgenland. Romani Projekt CD1*]

Lovara-Romani

O Bagara – Bagara (erzählt von Johann „Mongo“ Stojka)
Sas duj phral, taj o Bagara taj kodolesko phral,
kamenas pe anda jilo. Feri o jeg phral mindig cirdelas e vurdonesa, leski romni taj ek šavoro. Taj phirelas kodo
ande thema korkori. Taj phenenas leske e nipura: „Na
trade mindig korkori, šaj perel prej tu vareso!“ „Prej ma
našti perel khanči, me či darav khanikastar“, phendelas
kodo jeg phral. Taj varesavo djes sas taj phenel kodo
Rom e Bagareske: „Mo, astarav, či tecoj mange aba
kate, tradap-tar avri ande luma ek semiko. Kam paruvav taj kerav ek semo vareso.“

[(Ausschnitt) Märchen erschienen auf Kodo phende e Romora ... – Dies erzählten die Roma ... Lovarenge paramiči taj gjila – Märchen und Lieder der Lovara. Romani Projekt CD2*]

Kalderash-Romani

E čirikli telaj stadźi – Der Vogel unter dem Hut (erzählt von Dragan Jevremović)
Sas je řomano śav. Kê le Romengê śave
arakhênas univar le grasten, čaravenas le paša 'l
drom, haj o têrno śavořo, tradja les lesko dad te
arakhêl le grasten. Kaj arakhêl lo le grasten?!
Numa dikh, śudel le jakha kadja po plaj, dikhêl,
k'avel jek manuš po gras inćal ande jekh kalo
mantino. Ale o śavořo de beng, so kam kêrel?
„Devla, sar šaj me khêlav mangê cêřa kakale
manušêsa, kaj avel opral, de chancî chochavav
les varesogodi? Sasto djes lja ma e vîřîcija katka
khanči či kêrav!“

[(Ausschnitt) Märchen erschienen auf Oh romnije zelenije ... – Frau, du grüne ... Romenge paramisa taj gila – Märchen und Lieder der Roma. Romani Projekt CD3*]

Gurbet-Romani

E bendžali Romni - Die schlaue Romni (erzählt von Slobodanka Jovanović)
E akana sas jek caro. Caro jek sas. Thaj pa e raklji
lesi šukar, Devla! Umpre pe vila! Kana sa o them
mandźel e raklja. E so ka-ćerol o caro, phenol:
„Sao fuljarela me raklja, lesi raklji k'-ael.“
Joj, Devla džan on angla e vila lesi, ćhelen,
bašalen, svašta ćeren, samo te fuljel e raklji, te ael
lendźi bori, te ael lendźi raklji. E raklji vardil pese
umpral, so ćeren tele, a ni fuljel nisar.
Avilo o raklo ćhere, čupil pe bal sar ka źenil-pe e
caroće rakljaa.

[(Ausschnitt) Märchen erschienen auf Oh romnije zelenije ... – Frau, du grüne ... Romenge paramisa taj gila – Märchen und Lieder der Roma. Romani Projekt CD3*]

Arli-Romani

O Musa o šejo – Musa der Meister (gesungen und gespielt von Tarhan Ibrahimovski & Gruppe)
O dušmajna magijenca mangen te mudaren ma.
O dušmajna magijenca mangen te mudaren ma.
„Lingar ma, hoj none bre, ko Musa, o šejo bre.
Lingar ma, hoj none bre, ko Musa, o šejo bre.“

[(Ausschnitt) Lied erschienen auf Oh romnije zelenije ... – Frau, du grüne ... Romenge paramisa taj gila – Märchen und Lieder der Roma. Romani Projekt CD3*]

Somnoroase păsărele

Somnoroase păsărele
Pe la cuiburi se adună,
Se ascund în rămurele –
Noapte bună!

Doar izvoarele suspină,
Pe cînd codrul negru tace;
Dorm şi florile-n grădină –
Dormi în pace!

Trece lebăda pe ape
Între trestii să se culce –
Fie-ţi îngerii aproape,
Somnul dulce!

Peste-a nopţii feerie
Se ridică mîndra lună,
Totu-i vis şi armonie –
Noapte bună!

Aus: Eminescu, Mihail (1978) Poezii – Proza literară, Vol. 1, Ediţie de Petru Creţia Bucureşti: Cartea românească. Die Orthographie der Ausgabe wurde beibehalten.

Die Übersetzung von Andrea Johrend wurde gefunden unter: www.romanianvoice.com/­poezii/index.html

К***
Я помню чудное мгновенье:
Передо мной явилась ты,
Как мимолетное виденье,
Как гений чистой красоты.

В томленьях грусти безнадежной
В тревогах шумной суеты,
Звучал мне долго голос нежный,
И снились милые черты.

Шли годы. Бурь порыв мятежный
Рассеял прежние мечты,
И я забыл твой голос нежный,
Твои небесные черты.

В глуши, во мраке заточенья
Тянулись тихо дни мои
Без божества, без вдохновенья,
Без слез, без жизни, без любви.

Eines der bekanntesten russischen Gedichte von Alexander Puschkin (Александр Сергеевич Пушкин), 1823

Gedicht

Anička dušička, kde si bola,
že si si čižmičky zarosila?
Bola som v hájičku,
žala som trávičku,
duša moja, duša moja.
A ja som po tri dni trávu nosil,
Ja som si čižmičky nezarosil.
A ja som hrabala,
teba som čakala,
duša moja, duša moja.

(slowakisches Volkslied)

Samokritična miš

Miš, ki grize v ementalec, se ustavi,
da oceni svojo umetnino.
Gleda luknjo, objektivno pravi:
- Lepše so naravne, žal pa ne redijo!

Aus: Miroslav Košuta (2000) Basni kratke sape / Fabeln auf flinken Beinen. Übersetzt von Klaus-Detlef Olof. Klagenfurt: Drava Verlag.

Caqligii wanaagsani (Die Klugheit)

Goroyadu ilmaheeda
Aroori bay dhigtaayoo
Aboodigu ku laayaa!
Shinbirtuna aroosay
Ila-xidhoo amaana bay
Ubadkeeda seexisaa!
Kala awdan labduye
Edebtiyo aqoontiyo
Asluub bay isku dhaafeen!
Caqligii wanaagsani
Itaal inuu ka roon yahay
Bal eegoo u fiirsada
Ilka weynow maroodigu
Aradaduu mirtaabaa
Cadowguna ka ugaadhaa!
Aboorkuna dundumadaan
Aragnay buu dhistaayoo
Naftiisa ku ilaaliyaa!
Kala awdan labaduye
Edebtiyo aqoontiyo
Asluub bay isku dhaafeen!
Caqligii wanaagsani
Itaal inuu ka roon yahay
Bal eegoo u fiirsada!

(Hees – Lied)

Caballito blanco,
llévame de aquí,
llévame a mi pueblo
donde yo nací.

Tengo, tengo, tengo,
tú no tienes nada,
tengo tres ovejas
en una cabaña.

Una me da leche,
otra me da lana,
y otra mantequilla
para la semana
(Vielen Kindern sind diese Verse aus Lateinamerika als Lied bekannt)

Tres tristes tigres trigo trigaban en un trigal.
(Zungenbrecher aus Chile und anderen Ländern Lateinamerikas)

Oro no es, plata no es, abre la cortina y verás lo que es.
(Rätsel)

Poema Caminante

Caminante, son tus huellas
el camino, y nada más;
caminante, no hay camino,
se hace camino al andar.
Al andar se hace camino,
y al volver la vista atrás
se ve la senda que nunca
se ha de pisar.
Caminante, no hay camino,
sino estelas en la mar.

(Gedichtauszug von Antonio Machado)

„Tak nám zabili Ferdinanda,” řekla posluhovačka panu Švejkovi, který opustiv před léty vojenskou službu, když byl definitvně prohlášen vojenskou lékařskou komisí za blba, živil se prodejem psů, ošklivých nečistokrevných oblud, kterým padělal rodokmeny.

Aus: Jaroslav Hašek, Osudy dobrého vojáka Švejka / Die Abenteuer des braven Soldaten Schwejk (Beginn des Romans)

Gedicht

Orada bir köy var
uzakta
o köy bizim köyümüzdür
gitmesekte
görmesekte</strg>
o köy bizim köyümüzdür.

(Autor unbekannt)